We hebben het allemaal weleens meegemaakt: je mist een deadline, iemand reageert kortaf, of je presentatie loopt niet zoals gepland. Het gevolg? Je voelt je onzeker, boos of gefrustreerd. Maar is het écht die gebeurtenis die je van slag maakt? Of is het wat jij er zelf over denkt?
Volgens de Amerikaanse psycholoog Albert Ellis (1913–2007) is het dat laatste. Hij ontwikkelde in de jaren ’50 de Rationeel Emotieve Therapie (RET-methode), een manier om beter te begrijpen hoe je gedachten je gevoelens en gedrag beïnvloeden. Vandaag de dag is de methode nog steeds populair – en zeer bruikbaar in trainingen, coaching en persoonlijk leiderschap.
De kern van de RET: de ABC-formule
Ellis maakte zijn idee concreet met de beroemde ABC-formule:
- A = Activating event (de gebeurtenis)
- B = Belief (de overtuiging die je eraan koppelt)
- C = Consequence (de emotie of het gedrag dat volgt)
Een voorbeeld:
- A: Je collega kijkt je niet aan tijdens een vergadering.
- B: “Hij vindt mij vast onprofessioneel.”
- C: Je voelt je afgewezen en onzeker.
De gebeurtenis zelf (A) hoeft niet direct te leiden tot een negatieve emotie (C). Het is de overtuiging (B) die het verschil maakt. Wanneer je dat inzicht krijgt, kun je B onderzoeken en uitdagen: klopt het eigenlijk wel dat je collega jou onprofessioneel vindt? Of had hij misschien gewoon een slechte dag?
Van irrationeel naar rationeel
De RET-methode helpt je irrationele gedachten te vervangen door rationele, helpende gedachten. Ellis onderscheidde een aantal veelvoorkomende irrationele overtuigingen, zoals:
- “Ik moet altijd alles perfect doen.”
- “Iedereen moet mij aardig vinden.”
- “Als iets niet gaat zoals ik wil, is dat verschrikkelijk.”
Door die overtuigingen te herkennen en kritisch te bevragen, ontstaat ruimte voor andere perspectieven. Zo wordt “Ik moet dit perfect doen” bijvoorbeeld: “Ik wil het goed doen, maar fouten maken mag. Daar leer ik van.”
Het gaat dus niet om positief denken in de zin van “alles is geweldig”, maar om realistisch en flexibel leren denken.
RET in de praktijk bij Starters
Trainer en Lead Professionals bij Starters, Clara van Haaften gebruikt in haar trainingen de RET-methode en legt uit:
“We zien niet wat er is, maar de betekenis die we er zelf aan geven. Door die bril van overtuigingen worden gebeurtenissen gekleurd. Als je leert welke bril je opzet – die van perfectionisme, controle of ‘aardig gevonden willen worden’ – kun je kiezen of je die bril wilt houden of afzetten.”
In een workshop van Boost je Buurt liet Clara deelnemers oefenen met het herkennen van hun overtuigingen. Zo ontdekten sommigen dat ze vaak door de lens van perfectionisme keken, terwijl anderen vooral bang waren om afgewezen te worden. Dat besef zorgde voor een lach van herkenning, maar vooral voor ruimte om nieuwe overtuigingen te proberen.
Waarom is de RET-methode belangrijk?
De RET-methode is geen trucje of snelle oplossing. Het is een manier om jezelf beter te leren kennen en bewuster om te gaan met je gedachten. De voordelen:
- Meer zelfinzicht – je ontdekt welke overtuigingen vaak de boventoon voeren in jouw leven.
- Minder stress – door irrationele gedachten uit te dagen, raak je minder snel meegesleept in piekeren.
- Bewuster reageren – je leert kiezen hoe je reageert op situaties in plaats van automatisch te handelen.
- Sterker leiderschap – voor jongeren, professionals en teams is het een tool om veerkrachtiger en effectiever samen te werken.
Kortom: de RET-methode helpt je de regie te nemen over je eigen binnenwereld.
Zelf aan de slag: 4 praktische stappen
Wil je RET zelf uitproberen? Volg deze vier eenvoudige stappen:
- Herken de gebeurtenis (A)
Schrijf concreet op wat er gebeurde. Hou het feitelijk en zonder oordeel. - Noteer je overtuiging (B)
Welke gedachte ging er door je hoofd? Vaak begint die met “moet”, “altijd” of “nooit”. - Onderzoek de consequentie (C)
Welke emoties of gedrag volgden? Hoe voelde je je en wat deed je? - Daag je overtuiging uit
Stel vragen als: klopt dit echt? Welke feiten ondersteunen dit? Zou ik dit ook tegen een goede vriend zeggen? Wat is een rationeler alternatief?
Door dit regelmatig te oefenen, train je jezelf om sneller irrationele gedachten te herkennen en om te buigen.
Veelvoorkomende valkuilen
Zoals bij elke methode zijn er ook misverstanden. Een paar veelgehoorde:
- “RET is gewoon positief denken.”
Nee, het gaat niet om alles rooskleurig maken, maar om realistisch denken. - “Het werkt alleen bij negatieve emoties.”
Ook positieve emoties kunnen irrationele overtuigingen verbergen (bijv. overmatig pleasen om aardig gevonden te worden). - “Je overtuigingen veranderen in één keer.”
Het kost oefening en bewustzijn om nieuwe patronen in te slijten.
Verder lezen en ontdekken
Wil je je verdiepen in de achtergrond van de RET-methode? Deze bronnen zijn interessant:
- Albert Ellis Institute – de officiële website van het instituut.
- Psychology Today – Rational Emotive Behavior Therapy – toegankelijke uitleg en toepassingen.
Conclusie: een bril die je kunt afzetten
De RET-methode leert je zien dat jouw gevoelens niet vastliggen in de gebeurtenissen, maar in de overtuigingen waarmee je ze bekijkt. Zodra je die bril herkent, kun je besluiten of hij je nog helpt – of dat het tijd is voor een andere lens.
Benieuwd hoe jij sterker kunt omgaan met verandering en weerstand? Ontdek onze programma’s voor jongeren, professionals en onderwijs.
